Verven met verfplanten

Voor de komst van synthetische verf, werden de drie basis kleuren rood, geel en blauw gewonnen uit planten. Uit heel wat plantdelen zoals de bladeren, wortels en bast kunnen er kleurstoffen geëxtraheerd worden. De bekendste soorten zijn de Meekrap voor rood, de Kurkuma en Saffloer voor geel en de Wede en Indigostruik voor blauw. Het grootste deel van deze verfplanten zijn te vinden als wilde flora, vrij voorkomend in de natuur. Massaal deze beplanting gaan plukken is niet de bedoeling. Ga voor een eigen gekweekt tuintje met diverse verfplanten en maak zelf je kleurstoffen.

Aanleggen van een verftuin
Planten die van nature bij elkaar groeien, doen het heel goed samen. Zo houden ui en wortel van elkaars aanwezigheid, terwijl ui en kool dit niet doen. De kiemomstandigheden van de planten zijn belangrijk om ze succesvol te laten groeien. Kies voor een passende grondsamenstelling, zorg voor de juiste hoeveelheid licht (sommige plantjes kiemen graag op een diepere en donkere plaats) en wacht op de juiste buitentemperatuur om te kiemen. De tijd van oogsten is belangrijk voor de kwaliteit van de kleurstoffen. De beste oogsttijd voor plantdelen waaruit de pigmenten komen zijn:

• Wortels en bast: oogsten in het najaar.
• Bladeren: oogsten voor de bloei.
• Volledige plant: kort voor of tijdens de bloei.
  

Ondanks de kleurstoffen op natuurlijke basis geëxtraheerd worden, betekent dit niet dat ze eetbaar zijn. Sommige planten zijn en blijven giftig na verwerking van de pigmenten. Wees extra voorzichtig bij kleine kinderen en voorzie indien mogelijk eetbare verfplanten in de tuin.

Van plant tot verfstof
Afhankelijk van de plantsoort kunnen de kleurstoffen op verschillende manieren uit de plant worden gehaald. De meest gebruikte techniek is op waterbasis. Hierbij wordt het deel van de plant waar de kleurstof zich in bevindt, een paar uur in water geweekt of eventueel gekookt. De plant kan zowel vers als gedroogd worden geweekt. Sommige planten zijn slecht oplosbaar in water en kunnen met behulp van vetten hun kleurstoffen afstaan. Versterk de kleuren door het toevoegen van courgette-, komkommer- of pompoensap. Is de kleur niet helder genoeg? Verander dan de zuurtegraad door zuren als azijn, citroensap of zeep bij te voegen. De meeste stoffen zijn na het toevoegen van water, onmiddellijk klaar voor gebruik. Kleurstoffen in poedervorm vragen nog om een bindmiddel zoals ei, olijfolie, agar agar, zetmeel,...

Rood:

• meekrap (Rubia tinctorum): wortel
• walstro (Galium verum): wortel
• zuring (Rumex acetosa): wortel

Blauw:

• beredruif (Arctostaphylos uva-ursi): gedroogd blad
• vlier (Sambucus nigra): bessen
• wede (Isatis tinctoria): blad

Geel:

• agrimonie (Agrimonia eupatoria): bloeiende toppen
• boerenwormkruid (Tanacetum vulgare): bloeiende toppen
• liguster (Ligustrum vulgare): blad, jonge scheuten

Zwart:

• beredruif (Arctostaphylos uva-ursi): gedroogd blad met ijzer
• moerasspirea (Filipendula ulmaria): wortel

Bruin:

• braam (Rubus sp.): jonge scheuten

Groen:

• mansoor (Asarum europaeum): wortel
• adelaarsvaren (Pteridium aquilinum): jonge scheuten